Dagur: kæri Stebbi og tuddinn á skólalóðinni

Í viðtengdri frétt segir af lítilsvirtri fréttakonu á RÚV. María Sigrún fréttamaður fékk þá umsögn frá yfirmanni að hún væri skjáfríð en kynni ekki ,,rannsóknafréttamennsku" eins og það heitir á Efstaleiti. Hugtakið nær einnig til byrlunar og stuldar, samkvæmt viðurkenndu verklagi ríkisfjölmiðilsins. Fréttir án rannsóknar eru trúlega réttu megin við lögin. En þær má ekki segja.

María Sigrún vann frétt sem kom við kaunin á Degi fyrrum borgarstjóra og vinstrimeirihlutanum í ráðhúsinu við Tjörnina. Stefán útvarpsstjóri hefur ekki tjáð sig um meðferðina sem María Sigrún sætir. Áður en Stefán varð útvarpsstóri fyrir fjórum árum var hann staðgengill Dags borgarstjóra, bar titilinn borgarritari. 

Dagur gaf Stefáni bestu meðmæli fyrir fjórum árum enda kærleikar miklir millum þeirra félaga. ,,Til hamingju Rúv og gangi þér allt að sólu, kæri Stebbi!," skrifaði Dagur. Nú endurgeldur kæri Stebbi fyrrum yfirmanni sínum greiðann með þegjandi stuðningi við millistjórnendur RÚV sem úthúða Maríu Sigrúnu er vogaði sér að afhjúpa spillingu í ráðhúsinu.

Tilvitnunin hér að ofan er tekin úr umfjöllun Kjarnans fyrir fjórum árum. Þar segir að fulltrúar minnihlutans í Reykjavík, Vigdís Hauksdóttir og Kolbrún Baldursdóttir, guldu varhug við að Stefán yrði útvarpsstjóri. Þær stöllur höfðu staðið Stefán að undirferli, hann baktalaði kjörna fulltrúa er höfðu gert aðfinnslur við stjórnsýsluna í ráðhúsinu.

Stefán líkti kjörnum borgarfulltrúum við ,,tudda á skólalóðinni" vegna gagnrýni þeirra á embættismenn og kallaði eftir að siðanefnd tæki á málinu. Sem útvarpsstjóri lagði Stefán niður siðanefnd sem úrskurðaði ekki rétt að hans mati - með úrskurði yfir Helga Seljan.

Fjögur ár eru langur tími í lífi embættismanns. Stefán stjórnar í dag Glæpaleiti þar tveir fyrrum undirmenn hans eru sakborningar í  sakamálarannsókn lögreglu á byrlunar- og símastuldsmálinu. Sjálfur getur útvarpsstjóri átt von á að vera kallaður til skýrslutöku hjá lögreglu sem vitni í málinu.

Fyrir fjórum árum kallað útvarpsstjóri kjörna fulltrúa tudda á skólalóð fyrir gagnrýni á stjórnsýslu. Hvaða orðfæri hefur hann um undirmenn sína sem eiga aðild, beina eða óbeina, að alvarlegum afbrotum, byrlun og þjófnaði? Og hvaða orð hefur útvarpsstjóri um millistjórnendur RÚV er opinberlega lítilsvirða fréttakonu? Tuddi á skólalóð er háttvísin uppmáluð í samanburði við einstaklinga sem Stefán útvarpsstjóri heldur yfir verndarhendi.

 

Segir lítilsvirðingu gagnvart konum ekki eiga að líðast

Forsetakjör

Einstaklingar eru í framboði til forseta, ekki stjórnmálaflokkar eða félagasamtök. Að því sögðu leita frambjóðendur hófanna hjá stjórnmálaflokkum og ýmsum félagasamtökum. Í stjórnmálum er þekking að reka kosningabaráttu. Félagasamtök, einkum lífsskoðunarfélög, kunna að framkalla umræðu er gæti skilað atkvæðum.

Kvartað er undan persónulegri kosningabaráttu, þar sem ,,farið er í manninn en ekki boltann." En það er aðeins maður til að fara í - enginn málefnabolti. Embætti forseta lýðveldisins er undanþegið dægurþrasi, snýst ekki um málefni heldur virðingu.

Forsetaembættið er staða þjóðhöfðingja, ekki vettvangur til að stunda stjórnmál eða berjast fyrir sérgreindum lífsskoðunum. Best fer á að embættið sitji maður sem kann eitthvað fyrir sér í stjórnskipum landsins, er boðlegur fulltrúi þjóðarinnar á alþjóðavettvangi og búinn að hlaupa af sér hornin, er þroskaður einstaklingur hagvanur opinberu lífi.

Að öllu samanlögðu, og þrátt fyrir að vera hjartanlega ósammála pólitík viðkomandi, er tilfallandi þeirrar sannfæringar að einn forsetaframbjóðandi uppfylli best skilyrðin til forsetakjörs. Það er Katrín Jakobsdóttir. 

Fylgið á hreyfingu tvist og bast

Þögnin um spillingu fjölmiðla

Fréttamaður RÚV, Sunna Valgerðardóttir, hættir störfum og ræður sig til Vinstri grænna. Hún segir um blaðamennsku:

Blaðamennsk­unni fylgja þau for­rétt­indi að geta bent á það sem bet­ur má fara og látið svo aðra um að laga.

Trúlega getur margur blaðamaðurinn tekið undir með Sunnu. Fjölmiðlar benda á vanda/álitamál sem aðrir, eftir atvikum hið opinbera eða einkaaðilar, laga eða færa í betra horf. Eða upplýsa að ekki sé tilefni til aðgerða, fréttin hafi verið byggð á misskilningi.

Í lýðræðisþjóðfélagi hafa fjölmiðlar eftirlitshlutverk. Fyrirkomulagið er viðurkennt í vestrænni fjölmiðlun.

En hverjir benda á það sem miður fer hjá blaðamönnum og fjölmiðlum? Hverjir sjá um eftirlitið þegar út af bregður og blaðamenn komast í kast við lögin?

Fimm blaðamenn eru sakborningar í byrlunar- og símastuldsmálinu. Fréttin fær litla sem enga umfjöllun fjölmiðla. Tilfallandi bloggari skrifar um málið og uppsker tvær málsóknir. Ekki einn einasti starfandi blaðamaður hefur stigið fram og efast um réttmæti þess að blaðamenn stefni bloggara og krefjist takmörkunar á tjáningarfrelsinu. Blaðamannastéttin lætur gott heita að blaðamenn með stöðu sakborninga í refsimáli gangi fram fyrir skjöldu og takmarki málfrelsið - beinlínis í því skyni að þagga niður fréttir um óhreint mjöl í pokahorni fimm blaðamanna.

Erlendis er tekið alvarlega ef misbrestur verður frammistöðu blaðamanna. Skytt-málið er nýlegt dæmi. Hér þegja menn skömmustulega og horfa í gaupnir sér þegar fimm blaðamenn á þrem fjölmiðlum eru til lögreglurannsóknar vegna alvarlegra afbrota, byrlunar og stuldar.

Heimildin er uppvís að stórfelldum blekkingum, prentar yfir 36 þúsund eintök, sem flest fara á haugana. Tilgangurinn er fela magnkaup auðmanna að áskriftum annars vegar og hins vegar ýkja útbreiðsluna til að ná í auglýsingafé á fölskum forsendum.

Bloggari greindi frá siðlausu athæfi Heimildarinnar, sjá hér og hér, en fjölmiðlar þegja. Ekkert eftirlit er með frammistöðu fjölmiðla - en þorri þeirra þiggur ríkisframlag. Opinbert fé án eftirlits er iðulega misnotað.

Fjölmiðlar þegja um skattsvik formanns Blaðamannafélags Íslands, láta formanninn komast upp með að senda út fréttatilkynningu um að skattsvikin sé einkamál. Þó vita allir blaðamenn að skattsvik eru opinbert fréttamál enda reglulega á dagskrá fjölmiðla. Það þykir aftur frétt er formaðurinn fær stungu hunangsflugu. Faglega kýlið sem blasir við fær enga stungu. Enda gerir það ekki annað en að vaxa.

Spillingin þrífst best í þögninni. Grafarþögnin um skemmdu eplin í fjölmiðlatunnunni spillir öllu innihaldinu. Íslensk blaðamennska er sú spilltasta á vesturlöndum. Til að fela ósómanna hratt Blaðamannafélagið úr vör auglýsingaherferð um mikilvægi blaðamennsku. Í herferðinni er ekki minnst einu orði á heiðarleika. Skiljanlega.

 

Lætur af störfum hjá Ríkisútvarpinu

Heimildin prentar fyrir Sorpu

Vikuútgáfa Heimildarinnar er prentuð í 36.400 eintökum, samkvæmt Gallup. Vefútgáfa Heimildarinnar er einnig mæld af Gallup. Vikulegir notendur eru 15 þúsund og hafa verið það frá upphafsdögum útgáfunnar í febrúar á síðasta ári. Stöðug mæling í rúmt ár verður ekki vefengd. Netnotendur eru aðeins 15 þúsund.

Heimildin er fyrst og fremst áskriftarútgáfa, hreyfist varla í lausasölu. Prentað upplag á að vísa í seld eintök í áskrift. Áskrifendur að fjölmiðlum nota á hinn bóginn rafrænu útgáfuna mun oftar en prentútgáfu, ef um hana er að ræða. Prentað upplag Morgunblaðsins er t.d. 52 þúsund eintök, en vefútgáfan er með 220 þúsund notendur vikulega. Notendur mbl.is eru ríflega fjórum sinnum fleiri en áskrifendur Morgunblaðsins.

Heimildin er ekki í sama flokki og Morgunblaðið. En báðar útgáfurnar eru á sama fjölmiðlamarkaði og hegðun fjölmiðlaneytenda hvors miðils um sig er áþekk. Dæmigerður lesandi Heimildarinnar er háskólamenntaður vinstrimaður. Sá þjóðfélagshópur lifir hálfu sínu lífi á netinu. Varlega áætlað ættu vefnotendur Heimildarinnar að vera tvisvar til þrisvar sinnum fleiri en áskriftarfjöldi. 

En tilfellið er að í stað þess að netútgáfa Heimildar hafi 70 til 100 þúsund vikulega notendur eru þeir aðeins 15 þúsund. 

Raunverulegir áskrifendur Heimildarinnar, þ.e. einstaklingar og lögaðilar sem kaupa eina áskrift hver, eru líklega vel undir fimm þúsund. Auðmenn kaupa þúsundir áskrifta. Það er eina skýringin á misræminu.

En hvers vegna er Heimildin prentuð í rúmlega 36 þúsund eintökum þegar fimm þúsund myndu nægja? Ástæðan er bókhaldið. Auðmenn, sem kaupa áskriftir í þúsundavís, eru í reynd að styrkja Heimildina með mánaðarlegu framlagi upp á margar milljónir króna. En styrktarframlagið er ekki skráð sem slíkt heldur áskrift. Heimildin vill ekki að þess sjáist merki í bókhaldinu að útgáfunni er haldið á lífi með styrkjum auðmanna. Sjálfsímyndin gengur út á að útgáfan eigi erindi til almennings en sé ekki ómagi á framfæri valinna auðmanna er njóta nafnleyndar.

Hvers vegna ættu auðmenn að greiða framlag til Heimildarinnar? Ástæðurnar eru tvíþættar, líkt og rakið var í laugardagsbloggi. Í fyrst lagi til að styðja við ritstjórnarstefnu Heimildarinnar, vera til dæmis á móti fiskeldi en fylgjandi sportveiði, og í öðru lagi að kaupa sig undan illu umtali. Í síðasta tölublaði Heimildarinnar var neikvæð umfjöllun um auðmanninn Róbert Wessmann. Fjandvinur Róberts og fyrrum yfirmaður er Björgólfur Thor Björgólfsson. Björgólfur fær ekki neikvæða umfjöllun í Heimildinni. Líklega kaupir Björgólfur Thor styrktaráskrift en Róbert ekki.

Heimildin taldi sig fyrir ári afhjúpa risastórt hneyksli, að drykkjarfernur færu ekki í endurvinnslu heldur voru brenndar. Þórður Snær ritstjóri skrifaði leiðara um málið.

Mun Þórður Snær gera grein fyrir stórum hluta af prentupplagi Heimildarinnar sem fer beint í Sorpu? Eða fer endurvinnslan fram á öðrum og leynilegri stað?  

María Sigrún og bakdyr RÚV

Þóra Arnórs fór út bakdyramegin á RÚV, Rakel Þorbergs einnig og líkt fór fyrir Helga Seljan. Sigríður Dögg var send í ótímabundið leyfi. Fjórmenningarnir voru orðnir óþægilegir fyrir RÚV. María Sigrún lenti upp á kant við handhafa ritstjórnarvaldsins á Efstaleiti vegna innslags sem kom óþægilega við ríkjandi vinstrislagsíðu fréttastofu. Hverfur hún út um bakdyrnar?

Innslagið fjallaði um gjafmildi vinstrimeirihlutans í Reykjavík gagnvart olíufélögunum. Um er að ræða dýrar lóðir í grónum hverfum. Bensínstöðvar eru á lóðunum en þær eiga að víkja. Borgin ætti að leysa lóðirnar til sín en gaf þær olíufélögum. Ef sjálfstæðismenn hefðu verið í meirihluta hefði RÚV fjallað grimmt um spillinguna. En vinstrimenn ráða Reykjavíkurborg og samkvæmt ritstjórnarstefnu Efstaleitis skal fréttum um spillingu í ráðhúsinu sópað undir teppið.

Fréttastofa RÚV er faglega gjaldþrota. Fréttastofan hefur enn ekki gert grein fyrir aðkomu sinni að byrlunar- og símastuldsmálinu. Þóra er sakborningur og Rakel og Helgi urðu að hætta á fréttastofu vegna tengsla við málið. Sigríður Dögg er skattsvikari. Þegar skattsvikin voru upplýst sl. haust gat fréttastofa ekki gefið út einfalda yfirlýsingu um að skattsvik fréttamanns gerðu hann vanhæfan til fréttamennsku.

Mál Maríu Sigrúnar sýnir að fréttastofan getur ekki svarað faglegum álitamálum með öðru en skætingi, sbr. ,,María Sigrún ætti að vera þula" eða útúrsnúningi, að innslagið hafi ekki verið tilbúið.

Meinsemdin sem grafið hefur um sig á RÚV kallast aðgerðafréttamennska. Ritstjórnarstefnan er að leita uppi fréttir sem falla að fyrirframgefinni afstöðu. María Sigrún vann sér til vanhelgi að setja saman fréttainnslag er gekk í berhögg við fyrirframgefna forsendu - að spillingu og vinstriflokka megi aldrei nefna í sömu setningu. Það brýtur gegn ríkjandi frásagnarhefð á Efstaleiti.

 

 

„Þetta þótti mér miður“

Ekki-lesendur Heimildar afhjúpaðir

Heimildin prentar 36 þúsund eintök vikulega. En vikulegir notendur vefútgáfunnar eru helmingi færri og gott betur, eða 15 þúsund. Ef Heimildin seldi vikulega eitthvað nálægt 36 þúsund eintök, í áskrift og lausasölu, ættu að sjást þess merki í fjölda notenda vefmiðilsins. En svo er ekki.

Í bloggi gærdagsins var fjallað um stöðu Heimildar á fjölmiðlamarkaði. Í umræðu á Facebook vakti Ingunn Björnsdóttir athygli á misræminu milli prent- og netmiðils Heimildar. Hún skrifaði

Er það ekki rétt skilið hjá mér að áskrifendur prentútgáfu Heimildarinnar hafi jafnframt aðgang að vefútgáfunni? Og ef svo er, eru þá um 20.000 í þeim hópi fólk sem aldrei fer inn á vefinn...

Óhugsandi er að áskrifendur Heimildarinnar fari í stórum stíl ekki inn á vefútgáfuna. Umferðin er margfalt meiri á vefsvæði Morgunblaðsins en nemur fjölda áskrifenda. Hlutföllin eru öfug hjá Heimildinni, helmingi færri fara á vefsvæði útgáfunnar en nemur meintum fjölda áskrifenda. Fjölmiðlaneytendur haga sér ekki á þann hátt sem Heimildarmenn vilja vera láta.

Sá sem kaupir prentáskrift af fjölmiðli fylgist einnig með vefútgáfunni enda fær áskrifandinn lykilorð að vefmiðlinum. Ef rétt er að áskrifendur prentútgáfu Heimildar séu um 36 þúsund ættu notendur vefútgáfu að vera að minnsta kosti tvöfalt eða þrefalt fleiri, liggja á bilinu 70 til 100 þúsund á viku. En þeir eru aðeins 15 þúsund. Hér fer ekki saman hljóð og mynd.

Einboðið er að áskrifendur Heimildar eru til muna færri en gefið er upp. Tvær aðferðir eru notaðar til blekkja. Í fyrsta lagi með frídreifingu í verslunum og bensínsjoppum, líkt rakið var í bloggi gærdagsins.

Í öðru lagi að sami aðili kaupi áskriftir í hundrað- eða þúsundavís. Í raun er það ígildi mánaðarlegs framlags til að halda útgáfunni á floti.

Magnkaup áskrifta eru af tvennum toga. Sumir kaupa áskriftir af velvilja til útgáfunnar, aðrir óttast illvilja Heimildarinnar og kaupa sér frið, greiða verndarfé gegn illu umtali.

Heimildin líkt og forverar, Stundin og Kjarninn, stundar herskáa umfjöllun um menn og málefni eins og alþjóð veit. Til að verða ekki fyrir barðinu á óvæginni fréttaherferð freistast menn með fjárráð að kaupa af sér illmælgi. Ritstjórn Heimildarinnar er ekkert heilagt í þeim efnum, fjórir blaðamenn eru sakborningar í byrlunar- og símastuldsmálinu. Önnur óhefðbundin háttsemi Heimildar er að stefna þeim fyrir dómstóla sem voga sér að gagnrýna fjölmiðilinn, eins og tilfallandi bloggari þekkir á eigin skinni. Fréttir og umfjöllun eru ekki forgangsmál Heimildarmanna, heldur harðdræg varðstaða sérhagsmuna eigenda og lykilstarfsmanna.

Hverjir gætu verið magnkaupendur áskrifta? Björgólfur Thor Björgólfsson auðmaður er nánast aldrei til umfjöllunar á Heimildinni. Umsvif hans ættu þó að kalla á áhuga hýenublaðamanna Heimildarinnar. En það er ekkert að frétta. Er skýringin að Björgólfur Thor kaupir nokkrar þúsundir áskrifta af Heimildinni? Hundar bíta ekki höndina sem fæðir.

Heimildin fríblað, örlög Fréttablaðsins bíða

Heimildin, sameinuð útgáfa Stundarinnar og Kjarnans, er komin í frídreifingu á völdum stöðum. Áskrifendum fækkar og til að halda uppi lestrartölum fæst blaðið gefins svo lítið beri á, s.s. verslunum og bensínsjoppum. Heimildarmaður tilfallandi segist reglulega sjá Heimildin gefins í sinu byggðalagi ásamt öðru fríprenti.

Prentútgáfa Heimildarinnar var tilraun til að sækja á auglýsingamarkað Fréttablaðsins, fríblaðsins sem fór í gjaldþrot í mars í fyrra. Auglýsingasala var treg og nú er reynt að fríska upp á hana með frídreifingu enda samhengi milli dreifingar og auglýsingatekna.

Tilfallandi fjallaði um taprekstur Heimildarinnar fyrir sex mánuðum og sagði

Á síðasta ári [2022] var tap miðlanna að baki útgáfunni 50 milljónir kr. Í ár kemst Heimildin hvorki lönd né strönd í markaðssókn með fjóra sakborninga á ritstjórn og trúverðugleika í ruslflokki.

Samkvæmt Gallup er meðaltal innlita á heimildin.is ríflega 20 þús. á viku. Til samanburðar eru innlit á Tilfallandi athugasemdir 13 þús. á viku. Tilfallandi er einyrki sem bloggar í tómstundum og birtir einu sinni á dag. Heimildin er með 15-20 manna ritstjórn.

Síðan bloggið var skrifað er liðið hálft ár. Í lestri á netinu hreyfist Heimildin ekki spönn frá rassi, er með sömu lestrartölur og fyrir sex mánuðum. Prentútgáfan fær ekki áskrifendur og gripið er til þess ráðs að dreifa hluta upplagsins frítt. Ekki mun það fjölga áskrifendum, þvert á móti. Til hvers að borga fyrir það sem fæst gefins?

Heimildinni er haldið uppi af peningafólki sem fellur í geð að sakborningar í byrlunar- og símastuldsmálinu upplýsi almenning um réttlæti og löghlýðni í íslensku samfélagi.

Sítengd óreiða, hjörðin og andleg heilsa

Mótsögn samtímans er vaxandi einmannaleiki í sítengdum heimi. Hver sem er getur verið í sambandi við pólitískan samherja í Afríku, talað við frímerkjasafnara í Bretlandi og átt samskipti við fjölskyldu og fjarskylda á félagsmiðlum. Hvaða einmannaleiki?

Skortur á kærleika í uppvexti er meginorsökin, segir Aðalbjörg Stefanía í viðtengdri frétt. Ábyggilega líða þeir fyrir sem ekki fá gott atlæti i æsku. En er einhver ástæða til að ætla að kynslóðin sem ól ungmenni dagsins í dag hafi farist það verr úr hendi en fyrri kynslóðum?

Einmannaleiki og almennt geðheilbrigði ungs fólks er víða til umræðu á vesturlöndum. Eymd ungmenna leiðir Breta í átt að hruni siðmenningar, skrifar dálkahöfundur Telegraph. Útgáfan er ekki þekkt fyrir að mála skrattann á vegginn. Die Welt í Þýskalandi segir frá nýrri skýrslu um aldurshópinn 14-29 ára. Ungmennin eru áhyggjufull, svartsýn og andlega niðurbrotin, segir þar.

Ekki vel gott ástandið á ungmennum í henni veröld. Hver gæti verið skýringin? Það er margt í mörgu, er stutta svarið. Lengri útgáfa fylgir.

Fyrir góðum áratug var rætt um að ungmenni yrðu að sætta sig við síðri kjör efnahagslega en foreldrar þeirra. Í rúm sjötíu ár, frá lokum seinna stríðs, mátti fólk gera ráð fyrir betri efnahagslegri afkomu frá einum áratug til annars. Hér er talað um vesturlönd, ekki heimsbyggðina alla.

Verri efnahagur, s.s. fjöldaatvinnuleysi, eykur félagsleg vandamál. Það er þekkt staðreynd, en ekki hin að geðheilsa heillar kynslóðar fari í súginn þótt á bjáti. Samhliða þyngri efnahag jókst ásókn innflytjenda frá framandi þjóðum til vesturlanda. Ekki skánaði efnahagur þeirra sem fyrir voru við aukna samkeppni um húsnæði og atvinnu, að ekki sé talað um álag á innviði, t.d. heilbrigðisþjónustu og skólakerfi. Engu að síður eru umbreytingarnar ekki tilefni til andlegrar eymdar í stórum stíl. 

Þriðji þátturinn, á eftir efnahagsmálum og innflytjendum, er samskiptatækni. Facebook var stofnuð fyrir 20 árum, 2004. Næstu árin varð stafræn umbylting í samskiptaháttum fólks. Tæknin ein og sér var róttæk. Margir sáu i hillingum lýðræðislega gósentíð. Allir gátu tjáð sig um allt milli himins og jarðar. Markaðstorg hugmyndanna yrði yfirfljótandi og bestu hugmyndirnar leiddu til bestu lausna á álitamálum mannlífsins. Glöggir lesendur hafa tekið eftir að er líður á stafrænu upplýsingabyltinguna fækkar þeim sem lofa hana. Lýðræðisparadísin reyndist land óreiðunnar.

Miðillinn er merkingin, ,,The medium is the message," skrifaði Marshall McLuhan fyrir sextíu árum. Ef einhver ein setning lýsir sjónvarpsöld þá er McLuhan höfundur hennar.

Sjónvarpið, eins og það var frá árdögum fram að stafrænu upplýsingabyltingunni, sameinaði einstaklinga, fjölskyldur og vinnustaði. Í flestum íbúðum var, og er víða enn, sérstakur íverustaður ætlaður til að njóta ljósvakans. Á vinnustöðum var síðasti þátturinn af Dýrðlingnum eða Dallas ræddur og sá var utanveltu sem ekki hafði meðtekið boðskapinn kvöldið áður. Menningin mótaðist af sjónvarpi, tungumálið einnig. Tilfallandi man eftir hnjóðsyrðinu ,,þú ert algjör Falconetti," sem vísaði i skúrkinn í sjónvarpsþáttunum Gæfa eða gjörvileiki, Rich man Poor man á frummálinu. Allir horfðu á fréttir Sjónvarps, með stórum staf, og þorri manna hlustaði á sjöfréttir útvarps, til að vita hvað sneri upp og hvað niður í heiminum. Dagblöð og tímarit voru viðbit, Mogginn þó ekki, þótti nauðsyn á flestum heimilum - með sjónvarpsdagskrána.

Þótt hér séu tekin dæmi úr íslenskum veruleika, með sjónvarpslausum fimmtudögum, þá mátti halda saumaklúbb og Lionskvöld, voru Vestur-Evrópa og Bandaríkin undir sömu sökina seld. Ein til þrjár sjónvarpsstöðvar sáu, í hverju þjóðríki, landslýð fyrir merkingu, juku samheldni, færðu fólki umræðuefni. Samfélagið hafði þjóðmáladagskrá, sem að drjúgum hluta fékkst úr sjónvarpi.

Hvaða sameiginlegu dagskrá bjóða samfélagsmiðlar upp á? Enga, þar ríkir stjórnleysi, óreiða. Hver og einn semur sína einkadagskrá og unir hag sínum vel. Að því gefnu að hann sé við þokkalega andlega heilsu og sé ekki að leita að félagslegri uppörvun á samfélagsmiðlum. Sú uppörvun fæst aðeins með samskiptum við fólk augliti til auglitis og lýtur öðrum lögmálum en skyndikynni.

Ein og sér væri félagsleg einangrun í sítengdum heimi nógu slæm fyrir fólk, einkum þá sem yngri eru og búa síður að sjálfsbjörg er fæst með aldri. En jafnvel enn verra er að í óreiðunni á samfélagsmiðlum þrífast hvers kyns hindurvitni, klædd í fræðilegan búning, og haldið er að fólki sem sannindum. Grunnhyggnir og ístöðulitir eru fyrstu fórnarlömbin. Er fjöldi þeirra sem fallerast vex verður til félagslegur faraldur með stafrænum smitleiðum.

Tvö dæmi, sem tilfallandi hefur margoft fjallað um, er sú firra að hægt sé að fæðast í röngum líkama annars vegar og hins vegar bábiljan um að manngerður koltvísýringur stjórni veðurfari jarðar. Í báðum tilvikum er um að ræða uppspuna sem fer á flug með samfélagsmiðlum. Ungmenni eru markhópurinn. Þeim er í fyrsta lagi kennt af illa upplýstum og oft illa innrættum fullorðnum að mögulega séu þau í röngum líkama og í öðru lagi að heimsendir sé í nánd vegna manngerðra loftslagsbreytinga. Andleg heilsa fer úrskeiðis af minna tilefni.

Mótsagnirnar eru æpandi. Sértrúin kennir til dæmis að kyn sé huglægt. Ef karl sannfærist að hann sé kona þá verði hann kona. En sama sértrú kennir að kynþroski sé ekki huglægur heldur efnislegur veruleiki sem verði að grípa inn í með hormónagjöf og skurðaðgerðum. Hvernig getur kyn verið huglægt en kynþroski ekki? Svarið er vitanlega að hvorugt er huglægt. Kyn og kynþroski eru fyrirbæri efnisheimsins. Fólk má aftur trúa að það sé af öðru kyni en það er, líka trúa að jörðin sé flöt en ekki hnöttur. Trú er huglæg, til hennar nær ekki mælistika efnisheimsins.

Unherd er hlaðvarpsþáttur er býður upp á umræðu um þjóðfélagsmál sem hvorki er öfgar né út í bláinn. Öflugt alþjóðlegt netfyrirtæki GDI sem þykist sérhæfa sig gegn upplýsingaóreiðu setti Unherd á svartan lista. Svarti listinn er fyrir miðla með ,,hættuleg" sjónarmið, eins og þau að líffræðilegt kyn sé staðreynd. Miðlar með hættuleg sjónarmið skulu ekki fá auglýsingafé. Óreiðan, sem sagt, freistar þess að útiloka heilbrigða skynsemi.

Maðurinn er hjarðdýr. Til að samfélag manna gangi sæmilega snurðulaust fyrir sig þarf þorri manna að samþykkja sameiginlega þekkingu, gildi og viðmið. Fyrir daga stafrænu upplýsingabyltingarinnar var bærileg sátt á vesturlöndum um grunnatriði mannlífsins. Eftir stafrænu byltinguna, með óreiðunni sem fylgdi, vex efi og ósætti um þekkingarfræðilegar og siðferðilegar undirstöður mannlífsins. Gamlar meginstoðir, vísindi láta á sjá. Ungmenni verða verst úti, þau eru á mótunarskeiði. Er þau horfa upp á fullorðna vita hvorki í þennan heim né annan er viðbúið að unglingarnir fyllist óöryggi, sem er þó nóg fyrir á æskuskeiði. Hindurvitni og bábiljur verða haldreipi.

Geðlæknir, sem vinnur með börn og unglinga og tilfallandi átti orðastað við, upplýsti að í mörgum tilvikum sem börn glíma við andleg mein er orsakanna að leita í heimilishaldinu - hjá þeim fullorðnu. Þeir fullorðnu lifa í menningaróreiðu sem ekki er hagfelld fólki tæpu á geði.

    

 

Íslendingar ein mest einmana þjóð heims

Tvöfalt siðgæði Sigríðar Daggar, skattsvik eru einkamál

Sigríður Dögg formaður Blaðamannafélagsins fékk fyrirframgreidd laun, líkt og framkvæmdastjórinn, Hjálmar Jónsson, hafði fengið. Sigríður Dögg notar fyrirframgreiðslu launa til að hirða æruna af Hjálmari. Tvöfalt síðgæði í sinni tærustu mynd.

Hjálmar hafði unnið sér til óhelgi að gagnrýna að sitjandi formaður Blaðamannafélagsins væri uppvís að skattsvikum og neitaði að gera grein fyrir málavöxtu. Í byrjun árs sagði Hjálmar:

Ég tel for­mann­inn ekki starfi sínu vax­inn og ég tel held­ur ekki að fólk sem hef­ur ekki hrein­an skjöld í fjár­mál­um og gef­ur ekki skýr­ing­ar í þeim efn­um eigi að vera í for­svari fyr­ir fé­lag eins og Blaðamanna­fé­lag Íslands sem stend­ur fyr­ir gildi op­inn­ar og lýðræðis­legr­ar umræðu.

Sigríður Dögg fór í ótímabundið leyfi frá RÚV, þar sem hún var fréttamaður, eftir að fréttist um skattsvikin. En hún sat sem fastast sem formaður heildarsamtaka blaðamanna.

Skattsvikin eru mitt einkamál, segir formaðurinn og þar við situr.

Blaðamenn og viðmælendur þeirra vítt og breitt í samfélaginu hljóta að taka formanninn á orðinu og hafna allri umfjöllun um skattsvik. Þau eru einkamál skattsvikara.

 

 

 

Segir skýrsluna merki um vanþekkingu á rekstri BÍ

Blaðamenn á flótta undan fréttinni

Tvö áru eru síðan að lögregla boðaði fjóra blaðamenn til skýrslutöku vegna rannsóknar á byrlun Páls skipstjóra Steingrímssonar og stuldi á síma hans. Fjórmenningarnir eru Þóra Arnórsdóttir á RÚV, Þórður Snær Júlíusson og Arnar Þór Ingólfsson, báðir á Kjarnanum, og Aðalsteinn Kjartansson á Stundinni. Blaðamenn elta fréttir, það er þeirra lifibrauð. En RSK-blaðamenn flýja fréttina, bæði bókstaflega og í óeiginlegum skilningi. 

Blaðamennirnir neituðu að mæta í skýrslutöku, sögðu rannsókn lögreglu ólögmæta. Fyrir hönd sökunauta kærði Aðalsteinn til dómstóla. Kæra Aðalsteins fór fyrir öll dómsstig landsins; héraðsdóm, landsrétt og hæstarétt. Úrskurður hæstaréttar féll 25. mars 2024; blaðamönnum var gert að mæta. Engin undanþága er í lögum að blaðamenn skulu undanskildir við rannsókn sakamála.

Í stað þess að mæta lögðu blaðamenn á flótta. Einn eða fleiri blaðamannanna fjögurra var ekki á landinu tímabilið apríl til ágúst. Gögnin sem lögregla lagði fram til dómstóla vegna málareksturs Aðalsteins eru ástæða flótta blaðamanna undan réttvísinni. í gögnunum eru stórfréttir sem ekki mátti segja. Um er að ræða greinargerð dagsetta 23. febrúar 2022 lögð fyrir héraðsdóm annars vegar og hins vegar málsgögn lögð fyrir landsrétt. Gögnin í landsrétti voru ekki til dreifingar, en var lekið til blaðamanna. Þar fengu blaðamenn forskot, vissu meira en aðrir um sakamálarannsóknina. Og lögðu á flótta undan fréttinni.

Greinargerð lögreglu frá 23. febrúar er opinber, liggur fyrir á netinu. Þar má lesa vísbendingar um hvað olli blaðamönnum slíku hugarangri að þeir höfðu með sér skipulag að vera ekki allir á landinu á sama tíma frá apríl til ágúst fyrir tveim árum. Í greinargerðinni kemur fram játning þáverandi eiginkonu Páls skipstjóra að hafa byrlað bónda sínum ólyfjan 3. maí 2021, stolið síma hans og fært blaðamönnum til afritunar. Konan játar jafnframt að hafa verið í samskiptum við að minnsta kosti tvo blaðamenn, en nafngreinir hvorugan.

Í greinargerðinni útskýrir lögreglan, óbeint að vísu, en þó skýrt og greinilega, að hún viti með stafrænum gögnum hvernig og hverjir stóðu að afrituninni. Vitneskjan kemur fram í eftirfarandi setningu:

...sum smáforrit sem menn hafa í símum sínum eru með staðsetningarbúnað þannig að hægt er að sjá hvar viðkomandi hefur verið eða hvar síminn hefur verið á hverjum tíma. (feitletr. pv)

Blaðamennirnir fjórir máttu vita frá febrúar 2022 að rannsókn lögreglu var gagnadrifinn, byggði ekki alfarið á vitnisburði. Lögreglan leit svo á að rannsóknin spilltist ekki þótt dráttur yrði á skýrslutöku og sá í gegnum fingur sér langt sumarleyfi blaðamanna frá réttvísinni um mitt ár 2022.

Um síðir mættu blaðamenn í skýrslutöku lögreglu, síðsumars 2022. Eftir að hafa legið yfir gögnum frá lögreglu í hálft ár skyldi ætla að blaðmenn hefðu gert upp við sig að gera hreint fyrir sínu dyrum. Upplýsa málavöxtu, segja fréttina. En það var öðru nær. Þeir neita enn að upplýsa aðkomu sína. Blaðamennirnir sem skrifuðu fréttir með vísun í gögn úr síma skipstjórans, Þórður Snær, Arnar Þór og Aðalsteinn, segja trúnaðarmál hvernig fréttaöflun fór fram. Ennfremur ríkir trúnaður um skipulagið; fréttirnar birtust samtímis í tveim óskyldum miðlum, Kjarnanum og Stundinni, að morgni dags 21. maí 2021. Trúnaðurinn er yfirvarp. Lögreglan veit hver sá um byrlun og stuld. Trúlega veit lögreglan einnig sitthvað um verkskiptingu blaðamanna.

Auðvitað vita blaðamenn það best sjálfir hvernig málið er vaxið. En þeir þegja fréttina og krefja aðra blaðamenn um þögn. Bloggari er nánast einn um að segja tíðindin og halda almenningi upplýstum. Í gildi er óopinbert verkfall blaðamanna og fjölmiðla í byrlunar- og símastuldsmálinu. RSK-blaðamenn viðhalda verkfallinu á bakvið tjöldin. Samsæri sakborninga gegn sannleikanum og upplýstri umræðu fær stuðning frá Blaðamannafélagi Íslands. Þar á bæ heitir það að fréttir eru aðeins það sem blaðamenn ákveða að séu fréttir. Punktur.

Enn hefur ekki verið ákært í byrlunar og símastuldsmálinu. Um áramótin 2022/2023 komst rannsókn lögreglu á annað og alvarlegra stig. Þannig varð fimmti blaðamaðurinn, Ingi Freyr Vilhjálmsson, á Stundinni sakborningur í mars í fyrra, ,,vegna afritunar" síma skipstjórans, segir í Mbl.frétt er byggir á málsskjölum héraðssaksóknara í öðru máli. Fram að þeim tíma var áherslan á atburðarásina eftir byrlun. Fyrir hálfu öðru ári styrktist grunur að blaðamenn, einn eða fleiri, hefðu verið í samskiptum við þáverandi eiginkonu skipstjórans fyrir byrlunina 3. maí 2021. Upplýst var að Þóra Arnórsdóttir á RÚV keypti í apríl 2021 Samsung-síma, samskonar og skipstjórans, sem var til reiðu á Efstaleiti þegar konan mætti þangað 4. maí með stolinn síma skipstjórans.

Eins og tilfallandi lesendur vita var bloggari nýlega dæmdur fyrir meiðyrði í garð Aðalsteins Kjartanssonar blaðamanns á Stundinni, nú Heimildinni. Tvenn ummæli, sem Aðalsteinn krafðist ómerkingar á, voru ekki dæmd dauð og ómerk. Tilfallandi hefur áður skrifað um önnur ummælin sem héraðsdómur taldi innan marka málfrelsis. Seinni ummælin varða það sem hér á undan er sagt, að byrlun og stuldur var skipulagður verknaður sem ber að líta á sem eina heild, enda þannig rannsakaður. Ummælin eru úr bloggi 27. febrúar í fyrra, Ný gögn í byrlunarmáli Páls skipstjóra:

Ef einhver þessara samskipta eru til á texta, t.d. í tölvupóstum, er líklegt að sú sönnun haldi fyrir dómi. Annars er um að ræða kringumstæðurök fyrir aðild blaðamanna að skipulagningu tilræðisins auk vitnisburðar. Kringumstæðurökin eru sterk, tölvupóstur gerir málið naglfast.

Það eru einmitt þessi gögn sem lögreglan er á höttunum á eftir og eru enn ekki komin í hús. Konan sem byrlaði notaði gmail tölvupóst. Tölvupóstum frá apríl og maí 2021 hefur verið eytt. Ummerki, s.s. skilaboðin ,,You Got Mail" má aftur lesa í sms-skeytum sem fóru á milli málsaðila. Afrit af tölvupóstunum er að finna í gagnaveri Google, sem rekur gmail-kerfið. Strangar reglur gilda um afhendingu afrita af tölvupóstum, m.a. vegna persónuverndar. Fulltrú lögreglunnar fór til Írlands, höfuðstöðva Google í Evrópu, í vetur og lagði fram tilskilin skilríki um að tölvupóstarnir snertu sakamálarannsókn á byrlun og þjófnaði. Málið er í vinnslu hjá tæknirisanum sem fer sér í engu óðslega.

Vönduð rannsókn krefst tíma. Kurlin í byrlunar- og símastuldsmálinu eru ekki öll komin til grafar. Fréttin er ósögð en blaðamenn þegja; eru í sömu stöðu og læknar sem ekki lækna.